ورق گالوانیزه چیست ؟

ورق گالوانیزه یک پوشش مقاومتی از جنس فلز روی است که باعث بالا رفتن مقاومت ورق های فلزی و فولادی، با استفاده از غوطه ور شدن داخل دیگ مذاب روی می شود. با استفاده از گالوانیزه شدن فلزات، از خوردگی و زنگ زدگی آنها جلوگیری می شود.

میزان پوشش گالوانیزه براساس میزان جرم پوششی ZN تعیین میشود که از 100 تا 350 گرم بر متر مربع قابل تغییر است.

هرچقدر چقدر جرم پوششی بیشتر باشد پوشش نیز با کیفیت و با دوام تر است.

درواقع اگر در واحد سطح ورق فولادی میزان پوشش روی بیشتر باشد، میزان محافظت از ورق در برابر خوردگی بیشتر می شود.

لازم به ذکر است ترکیب پوشش نیز در کیفیت ورق گالوانیزه تاثیر می‌گذارد و باعث تشکیل دو نوع ورق با کیفیت‌های مختلف می‌شود:

– ورق Z: جنس پوشش از روی خالص است.
– ورق ZF: در پوشش علاوه بر روی عنصر آهن Fe نیز وجود دارد.

در این مقاله به بررسی کامل ورق گالوانیزه و هر آن چیزی که باعث بالا رفتن اطلاعات شما درباره این روکش جنس روی هست نیاز دارید بدانید.

مزایا ورق گالوانیزه

فواید گالوانیزه کردن فلزات به صورت زیر است :

• جلوگیری از خوردگی فلزات در برابر رطوبت هوا
• جلوگیری از زنگ زدگی
• افزایش طول عمر مفید فلزات تا 30 سال
• دارای قابلیت جوشکاری
• دارای قابلیت فرم دهی و شکل پذیری
• ظاهر با کیفیت نسبت به سایر ورق های فلزی
• هزینه پایین نگهداری و تعمیر
• سختی بسیار زیاد در برابر سایر محصولات فلزی از جمله استیل
• تشخیص آسان سلامت پوشش
• کاهش زمان تولید

همچنین ورق گالوانیزه در صنعت کاربردهای بسیار زیادی دارد.

از لوازم خانگی و صنایع برقی و الکترونیکی گرفته تا خودروسازی و ساختمان های صنعتی و تجهیزات ترافیکی، جایگاه های مشخصی از موارد گفته شده برای سالهای متمادی به وسیله ی ورق های گالوانیزه تسخیر شده است.

1.  صنـــعت ساخت لــوازم خـانگی
2.  برق، الکترونیک و کامپیوتر
3. ساخت سیلوهای گـالوانیزه
4. سـاختمان های صنــعتی
5. تولید رابیتس گالوانیزه
6. ساختمـان سازی
7. صنایع خودرو
8.  راه سازی

صنایع گالوانیزه

• گالوانیزه عمومی
• گالوانیزه سیم و لوله
• گالوانیزه ورق به صورت پیوسته

معایب ورق گالوانیزه

تنوع و تعدد کاربرد ورق گالوانیزه در صنایع قابل انکار نیست اما باید بدانید که این ورق‌ها دارای معایبی هستند. البته که این معایب باعث کاهش استفاده از آن‌ها نمی‌شود اما بهتر است که با آن‌ها آشنایی داشته باشید. 
در بخش‌های قبلی به این مورد اشاره کردیم که ورق‌های گالوانیزه برای جوشکاری و فرم‌دهی مناسب هستند اما در زمان جوشکاری این ورق‌ها باید به یک نکته دقت کنید. هنگام جوشکاری ورق گالوانیزه، نوعی گاز سمی ایجاد می‌شود.

تنفس طولانی مدت این گاز می‌تواند مشکلات ریوی شدیدی را برای افراد ایجاد کند. به همین علت توصیه می‌شود که هنگام کار با ورق‌های گالوانیزه از ماسک‌های مخصوص استفاده کرد.

همچنین توجه کنید که هیچ وقت بیشتر از 4 ساعت به صورت متوالی به جوشکاری ورق گالوانیزه مشغول نشوید. 
از جمله عوارض ابتدایی جوشکاری این ورق‌ها بدون ماسک می‌توان به مشکلاتی مانند سردرد، سرگیجه و حالت تهوع اشاره کرد.
نحوه تشخیص ورق گالوانیزه با کیفیت
اگر از خریداران ورق‌های گالوانیزه هستید، بهتر است با روش شناسایی ورق گالوانیزه نیز آشنایی داشته باشد.

ورق‌های گالوانیزه دارای سطحی براق، درخشان و صیقلی هستند. بهتر است بدانید، یکدست نبودن سطح ورق گالوانیزه و دیده شدن لکه روی آن به معنای وجود ناخالصی در مواد گالوانیزاسیون است.

به همین جهت توصیه می‌شود تا ورق‌هایی که کاملا صیقلی و براق هستند را مورد استفاده قرار دهید. 

انواع ورق گالوانیزه

شکل گیری انواع ورق های گالوانیزه بستگی به شکل گیری کریستال ها و مقدار روی استفاده شده در فرایند گالوانیزاسیون و سرعت سرد نمودن ورق دارد.

• ورق گالوانیزه گرم
• ورق گالوانیزه سرد
• ورق شادولاین
• ورق شیروانی
• ورق کرکره رول آف
• عرشه فولادی
• گاردریل
• رنگی
• بدنه کانکس
• کانال‌های پیش ساخته

ورق گالوانیزه رنگی

یکی از انواع ورق رنگی، نوع گالوانیزه رنگی است. رنگی که بر روی ورق گالوانیزه می‌نشیند یک پوشش پلیمری بوده که به بهبود مقاومت به خوردگی کمک می‌کند.

مزیت این ورق‌ها نسبت به ورق معمولی رنگ‌شده، این است که حتی در صورت ایجاد خراش در سطح آن ورق دچار خوردگی و تخریب نمی‌شود.

رنگی کردن ورق با روش‌های مایع یا پودری انجام می‌شود. تنوع رنگ در تولید این نوع ورق به ۱۶ نوع می‌رسد.

توجه کنید که قیمت ورق رنگی در رنگ و عرض‌های مختلف یکسان نیست. عرض‌های ورق گالوانیزه رنگی در دو نوع ۱۰۰۰ و ۱۲۵۰ میلی‌متر است.

گالوانیزه گرم

روش حرارتی یا ( Hot- DiP -Galvanizing ) یعنی فرو بردن آهن یا فولاد در مخزنی از مذاب فلز روی ( به منظور پوشش دهی ) را گالوانیزاسیون با روش غوطه وری گرم می گویند.

پس از غوطه ور کردن فولاد در حمام فلز روی مذاب شده و خنک شدن آن، فولاد و روی به سختی به یکدیگر چسبانده می شوند و

عمر مفید ورق گالوانیزه چقدر است؟

زمان زیادی طول می‌کشد تا ورق گالوانیزه از بین برود یا زنگ بزند. همان‌طور که در بالا اشاره نیز کردیم، عمر مفید این ورق بین ۲۰ تا ۳۰ سال است؛ ولی اگر خشک و دور از باران باشد (با هر روشی که تولید می‌شود)، می‌تواند برای همیشه سالم بماند.

فولاد گالوانیزه‌ای که برای استفاده طولانی مدت در فضای باز در نظر گرفته شده است باید از جنس فولاد گالوانیزه گرم (یا همان حمام مذاب فولاد با فلز روی) باشد که معمولا در محیط‌های مختلف تا حدود ۷۰ سال دوام می‌آورد. از این فولاد برای تولید انواع ورق نیز استفاده می شود و قیمت ورق گالوانیزه به نرخ آن بستگی دارد.

البته می‌توان از رنگ کردن برای محافظت بیشتر ورق در محیط‌هایی که میزان زنگ‌زدن عناصر در آن‌ها بسیار بالاست یا به اصطلاح بسیار خورنده هستند، برای افزایش طول عمر فولاد گالوانیزه استفاده کرد. البته باید دقت کنید که قبل از رنگ‌آمیزی حتما سطح آن تمیز، خشک و عاری از هرگونه آلودگی، از جمله نمک روی و هرگونه محلول کرومات باشد. این کار را می‌توان با استفاده از یک دستگاه شوینده و تهویه فلزی انجام داد.

راه های تشخیص ورق گالوانیزه

بسیاری از افراد در هنگام خرید ورق گالوانیزه با چالش هایی مواجه می شوند چرا که قادر به تشخیص و اورجینال بودن آن نیستند.

به طور کلی ورق های گالوانیزه دارای سطحی براق، صیقل و شفافیتی فوق العاده برخودارند. همچنین، پوشش ورق های گالوانیزه در محدوده 10 الی 275 میلی متر بوده و دارای ضخامتی معادل بین 0.18 الی 6 میلیمتر هستند.

ورق گالوانیزه به سه دسته ورق گالوانیزه گل درشت، ورق گالوانیزه گل ریزه و ورق گالوانیزه بدون گل تقسیم شده و هرکدام کاربرد های مختلفی دارند. از دیگر روش های تشخیص ورق گالوانیزه میتوان به لیز بودن سطح آن اشاره کرد.

جوشکاری گالوانیزه

جوشکاری ورق گالوانیزه از مواردی ست که اغلب مورد سوال قرار می گیرد. این که آیا ورق گالوانیزه را می توان به روش های معمول جوش داد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که ورق گالوانیزه دارای خاصیت جوشکاری و برشکاری می باشد.

موارد زیادی پیش می آید که سازه گالوانیزه بسیار بزرگ است و نمی توان آن را یک باره در حمام روی مذاب فرو برد بنابراین لازم است تا آن را به تکه های کوچکتری تقسیم کرد و سپس جوشکاری نمود.

پس انجام جوشکاری روی فولاد گالوانیزه در موارد بسیاری اجتناب ناپذیر است. اما اینکه چگونه و به چه روشی جوشکاری انجام می شود سوالی ست که در این مقاله به آن پاسخ خواهیم داد.

ایمنی و بهداشت در جوشکاری ورق گالوانیزه

حین انجام جوشکاری قطعات فولادی و سایر فلزها باید اصول ایمنی و بهداشتی را کاملا رعایت نمود. استفاده از ماسک مخصوص جوشکاری به منظور ایمنی چشم و صورت در برابر تشعشعات، استفاده از دستکش های مخصوص، لباس ضد اشتعال، کلاه ایمنی، عینک مخصوص جوشکاری، حضور در محیط مخصوص جوشکاری، کفش های مخصوص جوش سبک و عایق، عاری بودن محیط از مواد اشتعال زا و… از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

در نهایت با انتخاب الکترود و دستگاه مناسب و درخور قطعه فولادی می توان جوشکاری با کیفیت بسیار عالی انجام داد.

تفاوت ورق گالوانیزه با سایر ورق های فولادی

اصلی ترین تفاوت ورق گالوانیزه با ورق فولادی نورد گرم و سرد در این است که ورق گالوانیزه حاصل از یک محصول دیگر است و در واقع یک محصول ثانویه محسوب می شود. ورق های فولادی که با تکنولوژی نورد سرد و گرم ساخته می شوند یک محصول اولیه هستند.

انواع ورق های فولادی اعم از ورق های فولادی رنگی، آجدار و… از ورق های فولادی سرد و گرم ساخته می شوند.

یک نمونه دیگر از تفاوت ورق گالوانیزه با ورق فولادی در این است که ورق گالوانیزه در برای اکسید شوندگی و زنگ زدگی مقاومت بالایی دارد. تفاوت ورق گالوانیزه با ورق فولادی در نوع کاربرد آن ها نیز می باشد. ورق گالوانیزه صرفا برای مقابله در برابر رطوبت و زنگ زدگی به کار می روند.

ورق های گالوانیزه از لحاظ میزان ضخامت نیز با سایر ورق های فولادی تفاوت دارند.

ضخامت ورق های گالوانیزه بین 6 تا 18 میلیمتر می باشد. وزن ورق گالوانیزه نسبت به سایر ورق های فولادی بیشتر می باشد و از لحاظ اندازه طولی بین 2 تا 6 متر می باشند.

فرایند گالوانیزاسیون

گالوانیزاسیون یا روی‌ اندود‌ کردن، مقاومت ورق‌های فولادی را در برابر زنگ‌ زدگی و خوردگی‌ های احتمالی افزایش می‌دهد. روش‌های گوناگونی برای روی‌ اندود‌ کردن ورق‌های فولادی وجود دارد؛ در ادامه‌، به این مسئله بیشتر خواهیم پرداخت.

در فرآیند گالوانیزه کردن، عناصر فلزی در سطح میکروسکوپی تغییر و حفاظت یکنواختی را ایجاد می‌کنند.

می‌توان گفت فرآیند‌ تولید ورق گالوانیزه کردن باعث به وجود آمدن محصولات با ظاهر، ضخامت و دوام متفاوت می‌شود. در این بخش توضیح مختصری در مورد روش‌های تولید آن ارائه می‌دهیم.

کلیه محصولات فلزی را می‌توان از دو طریق در برابر زنگ‌زدگی مقاوم کرد: (اگرچه هر دو روش پوشش فولاد با فلز روی است ولی در نهایت دو محصول متفاوت تولید می‌شوند)

عملیات گالوانیزاسیون با آبکاری

روش پیش گالوانیزاسیون، شباهت زیادی با روش گالوانیزه گرم دارد. در این روش ابتدا فلز با یک مایع، تمیز می شود، سپس ورق برای گالوانیزاسیون در یک استخر پر از روی به شیوه رفت و برگشتی گالوانیزه می شود.

گالوانیزاسیون با روش هایی مانند شیوه حرارتی، گالوانیزه انجام می شود.

فرایند گالوانیزاسیون باعث می شود، یکی از بزرگ ترین ضعف های فولاد که مقاومت آن در برابر خوردگی است را بپوشاند.

در فرآیند گالوانیزه کردن، عناصر فلزی در سطح میکروسکوپی تغییر و حفاظت یکنواختی را ایجاد می‌کنند. می‌توان گفت فرآیند‌ تولید ورق گالوانیزه کردن باعث به وجود آمدن محصولات با ظاهر، ضخامت و دوام متفاوت می‌شود. در این بخش توضیح مختصری در مورد روش‌های تولید آن ارائه می‌دهیم.

کلیه محصولات فلزی را می‌توان از دو طریق در برابر زنگ‌زدگی مقاوم کرد: (اگرچه هر دو روش پوشش فولاد با فلز روی است ولی در نهایت دو محصول متفاوت تولید می‌شوند)

آیا آهن ربا به گالوانیزه می چسبد

برای اینکه بفهمیم آیا فولاد گالوانیزه خاصیت آهن ربایی دارد کافی ست یک آهنربا به آن نزدیک کنیم.

متوجه خواهیم شد که فولاد گالوانیزه جذب آهنربا می شود. پس پاسخ این سوال این است که بله فولاد گالوانیزه خاصیت آهنربایی دارد و به اصطلاح مگنتیک است.

دلیل این مساله نیز این است که فولاد گالوانیزه همان فولاد معمولی ست که لایه ای فلز روی بر سطح آن قرار گرفته است.

البته لازم است توجه شود که همه ی فولادها خاصیت مغناطیسی ندارند و بسته به نوع آلیاژهایی که در ساختار فولاد به کار برده شده است ممکن مگنتیک نیز نباشند اما فولادهایی که عموما برای ساخت ابزار گالوانیزه به کار برده می شوند عموما خاصیت مغناطیسی دارند و جذب آهن ربا می شوند.

کوتینگ در ورق گالوانیزه

کوتینگ یا درصد کوتینگ، مربوط به قطر لایه‌ی روی بر سطح فلز است.

به بیان دیگر، هر چقدر که میزان کوتینگ در ورق گالوانیزه بیشتر باشد، یعنی لایه‌ی روی ضخیم‌تر است.

در بازار، ورق‌های گالوانیزه‌ی متعددی وجود دارد که هر یک، توسط کارخانه‌ی خاصی تولید شده‌اند و درصد‌های کوتینگ متفاوتی نیز دارند؛

مثلاً، کوتینگ ورق‌های گالوانیزه که تولید شرکت‌های هندی یا ژاپنی است، بیشتر از عدد 170 است، در حالی‌ که درصد کوتینگ در ورق‌های تولیدشده در کشور چین، چیزی حدود 100 تا 125 است.

سخن پایانی

شرکت های تولید کننده ورق گالوانیزه در کشور ایران عبارت است از :

• امیرکبیر کاشان
• فولاد مبارکه
• هفت الماس قزوین
• صنایع ورق های پوشش دار تاراز چهارمحال

رفیع سازه